For the first concert and forever!
“ถ้าหนูเล่นผิดบนเวที คุณครูจะเสียใจไหมคะ”
ไม่กี่สัปดาห์ก่อน ได้ส่งนักเรียนไปเข้าร่วมแสดงคอนเสิร์ตโรงเรียน ซึ่งเป็นคอนเสิร์ตครั้งแรกของเด็กๆ ตั้งแต่เริ่มเรียนเปียโนมา (เนื่องจากตลอด 2-3 ปีที่ผ่านมาเป็นช่วงโควิดพอดี) ระหว่างนั้นเราได้อัดคลิปสอบเกรด แข่งออนไลน์แต่… นี่จะเป็นครั้งแรกที่ต้องแสดงสดต่อหน้าผู้ชม ถึงแม้ว่านี่อาจจะเป็นแค่คอนเสิร์ตประจำปีของโรงเรียน ไม่ใช่การแข่งขันระดับชาติ หรือการแสดงในเวทีใหญ่โต
เด็กน้อยวัย 7 ขวบถามครูในคาบเรียนสุดท้ายก่อนไปแสดงว่า “ถ้าหนูขึ้นไปเล่นผิด คุณครูจะเสียใจไหมคะ”
แว๊บแรก แอบตกใจเหมือนกัน เด็ก 7 ขวบเค้าคิดอะไรเยอะกว่าที่เราคิด แต่ก็ถามกลับไปว่า
”เวลาที่หนูวิ่งเล่นที่โรงเรียนแล้วหกล้ม หนูตั้งใจล้มรึป่าว”
แน่นอน เด็กบอกว่าป่าว ใครจะไปตั้งใจล้มให้เจ็บละคะ
ก็เลยตอบไปว่า เวลาเล่นผิดบนเวที ก็เหมือนเวลาหนูหกล้มนั่นแหละ ครูรู้ว่าไม่มีใครอยากเล่นผิดหรอก หนูก็ไม่อยากเล่นผิดนี่นา แต่ถ้ามันเป็น accident ก็ไม่เห็นจะเป็นไร แต่ถ้าหนูถามว่าครูเสียใจไหม แน่นอนว่าครูเสียใจ เพราะครูรู้ว่าหนูก็คงเสียใจเวลาที่หนูเล่นผิด I don’t care if you play something wrong but I care about you
ประสบการณ์ครั้งนี้ ทำให้ฉุกคิดว่า การแสดงคอนเสิร์ตครั้งแรก อาจจะแตกต่างจากการเตรียมตัวแสดงคอนเสิร์ตโดยทั่วไปเล็กน้อย เนื่องจากครั้งแรกนั้น จะเป็นประสบการณ์ที่ยากที่สุด และมีความสำคัญ มีความหมายมากๆ ว่านักเรียนจะมีความทรงจำที่ดีหรือไม่กับการเล่นคอนเสิร์ต วันนี้เลยอยากมาแชร์ โดยแบ่งเป็น การเตรียมตัวของครู นักเรียน และผู้ปกครองค่ะ
ครู
สำหรับครู หน้าที่หลักคือการช่วยเตรียมความพร้อม เลือกบทเพลงสำหรับการแสดง
คุณครูควรเริ่มจากประเมินก่อนว่านักเรียนพร้อมแค่ไหน ไม่ใช่แค่เรื่องฝีมือ ทักษะการเล่น แต่รวมถึงทักษะการเอาตัวรอดบนเวที การแก้ไขปัญหาเฉพาะหน้า การมีสมาธิ การรับมือกับความผิดพลาดของตัวเอง
เด็กบางคน มีสมาธิดีมาก (เรียกง่ายๆว่าจิตแข็ง 55)
สามารถแก้ไขปัญหาเฉพาะหน้าได้ดี แม้จะผิดพลาด เล่นผิดหรือหลุด
ก็จะสามารถเล่นได้อย่างต่อเนื่องจนจบเพลงด้วยความมั่นใจ the show must go on!
กรณีนี้อาจจะสามารถเลือกเพลงที่มีความท้าทาย เช่น มีคอร์ดที่ต้องกระโดดเยอะ หรือแนว melody ไล่เร็วๆแล้วอาจจะพลาดได้ง่าย ให้เด็กพยายามฝึกซ้อมเอาชนะตัวเองได้ เพราะหากในกรณีที่แย่ที่สุดคือเกิดความผิดพลาดบนเวที เราจะรู้ว่าเขาสามารถจัดการตัวเองได้
เด็กบางคนมีความ perfectionist อยู่สูง
ถ้าผิด แม้จุดเล็กน้อยคือเรื่องใหญ่
อยากเล่นใหม่ตั้งแต่เริ่มเพลง ไม่อย่างงั้นจะไม่มั่นใจที่จะเล่นต่อ
กรณีแบบนี้ ครูควรเลือกเพลงที่ค่อนข้างปลอดภัย ไม่ยากเกินไป ไม่มีปัจจัยสุ่มเสี่ยงที่น่าหวาดเสียวมากนัก อาจจะเป็นเพลงที่เรียนมานานแล้ว เล่นได้ดีอยู่แล้ว เอามาปัดฝุ่นขัดเกลาให้เหมาะสมกับการขึ้นเวทีแสดง เพื่อให้เด็กสามารถเล่นได้อย่างเรียบร้อยตลอดเพลงด้วยความมั่นใจ
นักเรียน
ซ้อม ซ้อม และซ้อม!
การเล่นคอนเสิร์ตนั้นมีข้อดีอยู่มาก เป็นการตั้งเป้าหมายระยะสั้น สร้างแรงจูงใจให้เด็กๆอยากฝึกซ้อมมากกว่าปกติ เนื่องจากจะต้องไปเล่นโชว์ผู้ชมอื่นๆ
ข้อแตกต่างของนักเรียนแต่ละช่วงวัย คือ
เด็กเล็ก อายุต่ำกว่า 5 ขวบ (โดยประมาณ) มักไม่ตื่นเต้นมากนัก เพราะยังไม่ได้มีความกังวลในระยะยาว เช่น ยังไม่ได้คิดไปถึงว่าถ้าหนูเล่นผิดจะเกิดอะไรขึ้น สิ่งสำคัญสำหรับเด็กๆวัยนี้ ขอแค่ให้ได้ขึ้นไปเล่นอย่างมั่นใจ เล่นจบเพลง ไม่ร้องไห้ เท่านี้ก็เป็นประสบการณ์ที่ดี (ทั้งในแง่ประสบการณ์ทางด้านดนตรีและประสบการณ์ชีวิต)ของเด็กๆแล้วค่ะ
เด็กเริ่มโต 6-7 ขวบเป็นต้นไป เด็กกลุ่มนี้จะเริ่มรู้จักกับความตื่นเต้น ความกังวล เริ่มตระหนักถึงผลที่จะเกิดขึ้นถ้าเล่นผิด เช่น คุณพ่อคุณแม่หรือครูจะเสียใจไหมถ้าหนูเล่นผิด ดังนั้นสิ่งที่สำคัญคือนอกจากการเตรียมบทเพลงขึ้นไปแสดงแล้ว ยังควรเตรียมรับมือกับความตื่นเต้น และความผิดหวังกรณีที่เกิดความผิดพลาดอีกด้วย
นักเรียนผู้ใหญ่ สำหรับนักเรียนกลุ่มนี้ ในแง่ของความตื่นเต้น อาการหนักกว่าเด็กๆอีกค่ะ 5555 ด้วยความเป็นผู้ใหญ่ ก็จะตื่นเต้นมากหน่อย มีความเขิน แต่ข้อดีในการเป็นผู้ใหญ่คือมีความเข้าใจมากกว่าเด็กๆอยู่แล้ว ทั้งการรับมือต่อความผิดพลาด หรือการตัดสินใจแก้ไขปัญหาเฉพาะหน้าบนเวทีไม่ใช่เรื่องที่น่าเป็นห่วงนัก ขอเพียงแค่ต้องก้าวข้ามความตื่นเต้นที่เป็นกำแพงแรกไปให้ได้ค่ะ
ส่วนสิ่งที่เหมือนกัน ไม่ว่านักเรียนจะอายุเท่าไหร่ คือทุกคนมักจะอยากซ้อม runthrough ทั้งบทเพลง เพื่อให้ตัวเองมั่นใจว่าเล่นให้จบเพลงได้หลายๆรอบ ซึ่งนั่นไม่ใช่สิ่งที่ถูกต้องสำหรับการซ้อมเท่าไหร่ (ถ้ารอบที่เล่นบนเวทีแสดงจริงคือโอเค the show must go on เล่นจบคือจบ)
แต่สำหรับการซ้อม เราควรใส่ใจรายละเอียดของเพลงให้ได้มากที่สุด ซ้อมแยกทีละมือ ซ้อมทีละท่อนเฉพาะจุดที่ไม่แม่นยำ ซ้อมช้าๆ runthrough บ้างครั้งคราวเพื่อมั่นใจว่าเรา carry on ความเรียบร้อยทั้งบทเพลงได้ แต่ไม่ใช่ซ้อมแค่ runthrough จนไม่ซ้อมรายละเอียดอะไรเลย
ผู้ปกครอง
สิ่งหนึ่งที่หลายคนอาจจะมองข้ามไปคือ
นี่ก็อาจจะเป็นคอนเสิร์ตครั้งแรกของคุณพ่อคุณแม่เหมือนกัน
คุณพ่อคุณแม่หลายท่าน ไม่ได้มีประสบการณ์พาลูกแสดงมาก่อน นักเรียนของคุณครูอาจจะเป็นลูกคนโต ที่พ่อแม่พามาเรียนดนตรีพอดี ดังนั้นคุณครู ในฐานะผู้มีประสบการณ์ ควรค่อยๆให้คำแนะนำผู้ปกครองในการเตรียมตัว ทั้งการช่วยเตรียมนักเรียน (เตรียมเสื้อผ้าที่เหมาะสม สำหรับการแสดง) ตลอดจนการเตรียมตัวเตรียมใจสำหรับคุณพ่อคุณแม่เช่นกัน
ก่อนถึงวันงาน ได้บอกผู้ปครองไว้ว่า หากสะดวกอยากขอให้นั่งชมเพื่อนๆคนอื่นด้วยนะคะ อยากให้นักเรียน(และคุณพ่อคุณแม่)เห็นว่ามีทั้งคนที่เก่งมากกว่าเรา คนที่อยู่ระดับเดียวกับเรา หรือคนที่วันนี้เค้าอาจจะเล่นผิดเยอะกว่าเรา จะได้ให้น้องเห็นว่ามันเป็นเรื่องปกติที่อาจจะเล่นผิดได้บนเวที และเผื่อมีเพลงไหนที่เค้าฟังแล้วอยากเล่น จะได้เป็นแรงจูงใจกลับมาซ้อมเพิ่มด้วยค่ะ
และที่สำคัญ ขอคุณพ่อคุณแม่อย่าไปเปรียบเทียบลูกกับคนอื่นๆเพราะการที่เราเห็นเด็กแต่ละคนแสดง 3-5 นาทีบนเวที เราไม่สามารถตัดสินได้ และไม่รู้เลยว่าเค้าผ่านอะไรมาบ้าง บางคนอาจจะโชคดีวันนั้นเล่นได้ดี บางคนอาจจะขยันมากแต่วันนั้นโชคไม่ค่อยดีเล่นผิดพลาด ดังนั้นอยากให้โฟกัสที่ประสบการณ์ของเราเองในการเตรียมตัว จนขึ้นไปแสดงในวันนี้มากกว่า :)
สำหรับครูการเห็นเด็กๆตั้งใจซ้อมสุดพลัง อยากใส่ชุดสวยๆหล่อๆขึ้นไปโชว์ เล่นเปียโนด้วยความสนุกสนานและมั่นใจ หากเล่นผิดแล้วแก้ปัญหาเฉพาะหน้าได้ยิ่งถือเป็นรางวัลพิเศษ จากการแสดงคอนเสิร์ตครั้งแรกในชีวิตแล้วค่ะ ขอให้ทุกคนสนุกสนานกับการแสดงคอนเสิร์ตครั้งแรก และครั้งต่อๆไปนะคะ :)